Co-auteurschap kan iets heel moois zijn. Je combineert expertise, stijlen en perspectieven tot een verhaal dat je in je eentje misschien nooit zo had geschreven. Maar zodra er meer dan 1 naam op de cover komt, krijg je automatisch te maken met afspraken tussen co-auteurs, verwachtingen en ego’s. Daar gaat het vaak mis. Niet omdat mensen onredelijk zijn, maar omdat er vooraf simpelweg niets is vastgelegd.
Juist daarom is het verstandig om al in een vroeg stadium na te denken over schriftelijke afspraken tussen co-auteurs. Niet per se als wantrouwen, maar als vangnet. In deze blog lees je wanneer het slim is om zaken vast te leggen en welke onderwerpen je in ieder geval niet moet overslaan.
Samenwerken zonder afspraken: wat kan er misgaan?
In het begin voelt het vaak ongemakkelijk om over contracten of afspraken te beginnen. Je kent elkaar misschien al jaren, of je bent enthousiast over het project en wilt vooral snel aan de slag. Toch is de kans groot dat jullie verwachtingen uit elkaar gaan lopen zodra het schrijfproces vordert.
Veelvoorkomende fricties ontstaan bijvoorbeeld over de hoeveelheid tijd die iedereen in het project steekt, de verdeling van de opbrengsten en de vraag wie de uiteindelijke knopen doorhakt. Ook inhoudelijk kan er spanning ontstaan: wat als de 1 graag heel persoonlijk schrijft en de ander juist zakelijk en afstandelijk wil blijven? Zonder duidelijke afspraken tussen co-auteurs loopt zo’n verschil van inzicht gemakkelijk uit de hand. Met een vastgelegde basis kun je altijd terugvallen op wat je vooraf samen hebt bepaald, in plaats van eindeloos te discussiëren op gevoel.
Vanaf welk moment leg je iets vast?
Je hoeft niet te wachten tot er al een uitgever in beeld is. Sterker nog: hoe eerder jullie de belangrijkste afspraken op papier hebben, hoe beter. Een goed moment is zodra:
- Jullie het erover eens zijn dat jullie echt samen aan een concreet project werken.
Vanaf dat moment is er namelijk sprake van gedeeld eigenaarschap. Bespreek niet alleen de creatieve kant, maar ook de zakelijke kant. Denk aan deadlines, beslissingsprocessen, eventuele inkomsten en de rolverdeling bij promotie.
Welke afspraken zijn onmisbaar?
Een handig uitgangspunt is: alles wat later voor discussie kan zorgen, verdient nu al woorden. En dan liefst zwarte letters op wit papier. Denk onder andere aan:
Wie is verantwoordelijk voor welk deel?
Maak helder wie welke hoofdstukken, scènes of onderdelen schrijft en hoe je met herschrijfrondes omgaat. Is iedereen overal even verantwoordelijk voor, of heeft ieder een eigen domein waar de ander niet zomaar in ingrijpt?
Hoe nemen jullie beslissingen?
Stel dat je van mening verschilt over een titel, plotwending of coverontwerp. Wie hakt dan de knoop door? Spreek af of beslissingen unaniem moeten zijn, of dat 1 persoon de doorslag geeft.
Hoe worden inkomsten verdeeld?
Zodra er geld in het spel is, worden verhoudingen gevoeliger. Leg daarom vast hoe royalty’s, voorschotten, optredenvergoedingen en eventuele neveninkomsten (zoals trainingen of lezingen) worden verdeeld.
Hoe ga je om met naamvermelding?
Worden jullie allebei op de cover genoemd? Komt er een hoofd-auteur en een ‘met medewerking van’-vermelding? En hoe ziet dat eruit bij online publicaties, social media, interviews of podcasts?
Wat als iemand uitstapt?
Projecten kunnen jaren duren. Mensen verhuizen, veranderen van baan, krijgen andere prioriteiten of verliezen gewoon de motivatie. Het is verstandig om te beschrijven wat er gebeurt als 1 van de co-auteurs wil stoppen. Houdt die persoon recht op een deel van de inkomsten? Mag de overblijvende auteur het project alleen voortzetten? Dit zijn allemaal dingen waar rekening mee gehouden moet worden. Wil je gaan verhuizen? Bekijk dan ook eens de voordelen van een makelaar!
Wanneer schakel je professionele hulp in?
Voor veel samenwerkingen volstaat een onderlinge overeenkomst in begrijpelijke taal, desnoods op 1 of 2 A4’tjes die jullie beide ondertekenen. Maar in sommige situaties is het verstandig om verder te gaan dan een informeel document. Denk aan projecten met een grote commerciële potentie, langdurige samenwerkingen of situaties waarbij meerdere financiële belangen hebben.
In dat soort gevallen kan het geruststellend zijn om juridisch advies te vragen of zelfs een formeel contract op te stellen. Je kunt bijvoorbeeld een notaris in Maastricht inschakelen om de afspraken juridisch waterdicht te maken en misverstanden op langere termijn te voorkomen. Dat klinkt misschien zwaar, maar het voorkomt dat een vriendschappelijke samenwerking later verandert in een principiële strijd over rechten en inkomsten.
Het is dus slim om afspraken tussen co-auteurs vast te leggen zodra jullie serieus besluiten om samen aan 1 werk te bouwen. Hoe groter de inzet, hoe belangrijker een duidelijk en schriftelijk vastgelegd kader wordt.
