De psychologie van het vakantiegevoel

Zodra je de deur achter je dichttrekt en afreist naar een plek waar alles anders is, gebeurt er iets bijzonders. De geuren, geluiden en onverwachte ontmoetingen zetten je even helemaal op scherp. En volgens psycholoog Ap Dijksterhuis is dat precies wat je nodig hebt om je geest fris te houden. Volgens hem is reizen veel meer dan ontspanning of een paar leuke vakantiekiekjes. Het is bijna een soort onderhoud voor je hoofd. Iets wat helpt om mentaal soepel te blijven. Want als je steeds hetzelfde doet, ga je op den duur een beetje ‘verstoffen’, zoals hij het noemt. Reizen is dan de frisse wind die je even nodig hebt.

Nieuwe indrukken zorgen voor meer ruimte in je hoofd

Je kent het vast wel: na een paar dagen op een nieuwe plek voelt alles anders. Kleuren zijn feller, eten smaakt beter en zelfs een simpele wandeling is ineens een belevenis. Die verwondering is volgens Dijksterhuis ontzettend belangrijk. Het zet je zintuigen aan het werk en daagt je uit om anders te denken. En dat heeft voordelen. Mensen die zich regelmatig laten verwonderen, zijn vaak minder materialistisch, staan meer open voor anderen en voelen zich gelukkiger. Het is een soort reset, waarbij je wereld een beetje groter wordt. Denk bijvoorbeeld aan reizen door Puglia, waar je tussen de olijfboomgaarden en witte dorpjes elke dag wel iets nieuws tegenkomt. Daar hoef je echt geen wereldreis voor te maken.

Reizen maakt je creatiever, juist omdat je brein even uit mag

Het idee dat inspiratie zomaar uit de lucht komt vallen klopt eigenlijk niet. Je hoofd heeft ruimte nodig om tot iets nieuws te komen. En juist tijdens het reizen ontstaat die ruimte vanzelf. Eerst vul je je hoofd met indrukken denk aan een drukke markt of een bezoek aan een onbekende stad. Daarna komt de stilte, bijvoorbeeld tijdens een lange busrit of een wandeling, waarin je brein alles verwerkt. Die afwisseling van prikkels en rust zorgt ervoor dat ideeën kunnen ontstaan. Dijksterhuis noemt dit zelfs het perfecte recept voor creativiteit. En zeg nou zelf, de beste ingevingen komen vaak als je nét even niks hoeft.

Het is een dopaminefeestje in je hoofd

Als je reist, gebeurt er iets in je brein dat lijkt op een feestje. Door al die nieuwe prikkels maken je hersenen extra dopamine aan, het stofje dat je een euforisch gevoel geeft. Dijksterhuis noemt dat ‘euforische ontheemding’. Je voelt je een beetje los van alles, maar tegelijkertijd juist heel levend. Die boost aan gelukshormonen is een van de redenen waarom mensen steeds weer terug blijven komen bij dat gevoel van ‘weg zijn’. En of je nu door een chaotische straat in Azië loopt of door het stille centrum van Cisternino in Zuid-Italië slentert het effect is vaak hetzelfde: je voelt je even helemaal anders.

Reizen laat zien hoe universeel mensen eigenlijk zijn

Je komt voor het eten, de zon of de natuur, maar vaak zijn het de mensen die je het meest bijblijven. En wat je ontdekt, is dat we uiteindelijk allemaal hetzelfde willen: veiligheid, verbinding en iets om voor te leven. Dat inzicht maakt je milder, minder bang en vaak ook gelukkiger. Het is niet voor niets dat landen waar mensen veel vertrouwen in elkaar hebben, ook hoog scoren op geluk. Reizen helpt dus niet alleen om je eigen kijk op de wereld te verbreden, maar ook om weer wat vertrouwen in de mensheid terug te vinden.

Voorpret en napret maken het helemaal af

Het mooie aan reizen is dat het eigenlijk al begint voor je vertrekt. Het uitzoeken van je bestemming, het dromen over die perfecte plek, dat is al genieten. En na afloop? Dan komen de verhalen, de herinneringen en ja ook de dingen die misschien mis gingen, maar achteraf vooral grappig blijken. Een helse taxirit of een overboekte accommodatie voelt op het moment zelf misschien ellendig, maar wordt later een goed verhaal. En zo werkt je brein dus mee om de hele ervaring nóg positiever te maken.