Manga zijn stripverhalen uit Japan. Het is een vorm van literatuur waarin beeld en tekst worden gecombineerd. Manga schrijvers pakken het schrijven en tekenen van een stripverhaal net weer wat anders aan dan westerse stripschrijvers. In deze blog ontdek je hoe manga schrijvers bepaalde verteltechnieken toepassen in zowel tekst als beeld en waarom juist die balans zo goed in de smaak valt bij het grote publiek.
De kracht van beeld in plaats van woorden
Waar in veel westerse strips tekstballonnen de boventoon voeren, maakt manga over het algemeen meer gebruik van visuele storytelling. Een mangaka (schrijver van een manga) gebruikt niet alleen beelden om scènes vorm te geven, maar ook om emoties over te brengen. Denk daarbij aan een close-up van een traan, een plotselinge witruimte of juist een extreme perspectiefwisseling. Elk visueel element heeft een functie en is onderdeel van het grotere geheel.
De Japanse term ma speelt hierin een grote rol. Ma betekent letterlijk “tussenruimte” en verwijst bij manga naar de leegte tussen vlakken in een stripverhaal. In manga wordt ma gebruikt om spanning op te bouwen of de lezer ruimte te geven om emoties te verwerken. In plaats van woorden te gebruiken, laat de mangaka het beeld spreken. Die stiltes zijn vaak even krachtig als de actie zelf.
Ook de kadrering verschilt sterk van westerse strips. Waar Amerikaanse comics vaak strak in rechthoekige panelen zijn verdeeld, experimenteert manga met open kaders, overlappende elementen en verrassende composities.
Manga staat daarnaast bekend om de expressieve gezichtsuitdrukkingen en grote ogen van de personages. Elke emotie wordt hierdoor versterkt, vaak in combinatie met extra elementen, zoals zweetdruppels, blozende wangen of schaduwen over het gezicht.
Ritme en tempo als onderdeel van de emotie
In manga is er vaak sprake van een bepaald ritme of tempo. De volgorde van panelen, de grootte van de kaders en de hoeveelheid detail bepalen het tempo waarin een verhaal gelezen wordt. In een actiesequentie kunnen pagina’s vol explosieve beweging en dynamische lijnen staan, terwijl een emotionele scène juist vertraagd wordt met stille, minimalistische beelden.
Door het tempo visueel te sturen, bepaalt de mangaka hoe lang je bij een moment stilstaat. Een bladzijde met veel witruimte vertraagt, terwijl een snelle reeks kleine panelen je door de actie heen jaagt. Dat ritme maakt manga spannend. Verschillende soorten manga hebben daarin hun eigen ritme, afhankelijk van het genre en de teken- en schrijfstijl.
Beeld en tekst samen laten werken
Wat manga uniek maakt, is de manier waarop beeld en tekst elkaar aanvullen in plaats van herhalen. De tekst vertelt zelden wat je al ziet. Het zijn aparte elementen die elkaar versterken. Zo wordt een woord als shiiin (de Japanse onomatopee voor stilte) vaak visueel weergegeven in de achtergrond van een lege ruimte. Dat is misschien een beetje vreemd, een ‘geluid’ dat stilte uitdrukt, maar het laat de lezer de spanning voelen doordat het in woorden wordt uitgedrukt. Je kunt immers niet met geluiden werken, zoals bij een anime (geanimeerde serie gebaseerd op een manga) en daarom moet op een creatieve manier hetzelfde gevoel opgewekt worden.
De tekst wordt in manga vaak vermengd met de compositie van de pagina. In plaats van losstaande tekstballonnen zie je vaak dat woorden zich vormen naar de richting van de blik of de beweging van een personage. Denk bijvoorbeeld aan een dialoog die langzaam kleiner wordt, naarmate het personage verder weg loopt.
Culturele invloeden op de vertelstijl
De vertelstijl van manga wordt sterk beïnvloed door de Japanse cultuur en filosofie. Concepten als wabi-sabi (de schoonheid van imperfectie) en mono no aware (de treurnis om vergankelijkheid) komen vaak terug in de symboliek van manga. In plaats van een lineaire opbouw met een duidelijk einde, kiest manga bijvoorbeeld vaak voor een cyclische structuur, met een open einde in plaats van een gesloten einde. Dat verklaart ook waarom veel manga geen klassiek ‘happy ending’ kennen. De nadruk ligt niet op de uitkomst, maar op de reis ernaartoe. Dit zorgt ervoor dat de lezer zich verbonden voelt met de personages, zelfs nadat het verhaal is afgelopen.
